Najlepsze gry multiplayer na PC i konsole. TOP 15 sieciowych produkcji

Najlepsze gry multiplayer

Zdarza się, że chcemy odpocząć od głębokich i wielowarstwowych historii, nie mając ochoty na wysłuchiwanie dialogów ani oglądanie niemożliwych do pominięcia przerywników filmowych. Na ratunek przychodzą nam wówczas gry multiplayer, które oferują nieustanną i dodatkowo nieprzewidywalną zabawę, jako że rozgrywka wzbogacona jest o czynnik ludzki. W niniejszym artykule prezentujemy najlepsze produkcje dla wielu graczy, które będą odpowiednie zarówno dla fanów rywalizacji, jak i osób chcących miło spędzić czas ze znajomymi.

Najlepsze gry multiplayer

Do tej pory na naszym portalu pojawiły się już zestawienia przedstawiające m.in. najlepsze survivale, samochodówki, strategie czy gry akcji. Teraz bierzemy pod lupę zróżnicowane gatunkowo tytuły, które umożliwiają nam wspólną zabawę z innymi ludźmi.

Gry wieloosobowe mają to do siebie, że w większości z nas wzbudzają mieszane uczucia. Z jednej strony spędzamy z nimi nieraz tysiące godzin, a z drugiej jesteśmy w stanie wymienić całą litanię powodów, dlaczego ktoś nie powinien zaczynać swojej przygody z danym tytułem. Zapewne każdy z nas potrafi wymienić produkcję, którą kocha i nienawidzi jednocześnie.

■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■

Bez zbędnego przedłużania, przygotowaliśmy zestawienie najlepszych gier multiplayer. W rankingu zawarliśmy 15 produkcji z wielu gatunków, dlatego każdy powinien znaleźć w nim coś dla siebie. Kolejność tytułów na liście nie ma żadnego znaczenia.

1. Call of Duty: Modern Warfare II (2022)

Call of Duty: Modern Warfare 2
Call of Duty: Modern Warfare II (2022)

Kolejna część jednej z najpopularniejszych serii gier FPS ponownie zabiera nas we współczesne czasy. Modern Warfare II z 2022 roku oferuje niezwykle rozbudowany moduł sieciowy, pozwalający na zabawę w wielu różnych trybach – począwszy od standardowego deathmatchu drużynowego, na ratowaniu zakładników kończąc. Sedno rozgrywki pozostaje w każdym z tych przypadków takie samo — rywalizujemy z innymi przy wykorzystywaniu wszelkiej maści wyposażenia, zaczynając od karabinów, a na granatach kończąc.

Osoby zaznajomione z poprzednimi odsłonami Call of Duty z pewnością poczują się tutaj jak w domu. Omawiana produkcja nie jest w żadnym stopniu rewolucyjna, zamiast tego bierze to, co najlepsze ze swoich prekursorów i łączy wszystko w jedną całość, dodając od siebie szczyptę nowości. Jeśli interesują nas gry online z trybem multiplayer, a dodatkowo dysponujemy konsolą lub mocnym komputerem, Modern Warfare II może okazać się strzałem w dziesiątkę.

Zwiastun Call of Duty: Modern Warfare II (2022)
  • Rok wydania: 2022
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 5/10

Kup Call of Duty: Modern Warfare II (2022)

2. Apex Legends

Apex Legends
Apex Legends

Produkcja studia Respawn Entertainment mocno bazuje na ich poprzednim dziele — grze Titanfall 2, z której Apex Legends zaczerpnęło znaczną część mechanik. Nie ma w tym nic złego, jako że świetnie sprawdzają się one w tytule z gatunku battle royale, do którego należy opisywana pozycja.

Ciekawym elementem charakteryzującym niniejszą grę jest wplecenie w nią elementów hero shootera. Każda z kierowanych przez nas postaci posiada unikatowy zestaw umiejętności, które pomogą nam przetrwać na mapie goszczącej łącznie setkę graczy. Mocną stroną Apex Legends są także dostępne bronie palne, jako że korzystanie z każdej z nich dostarcza masy satysfakcji, dodatkowo potęgowanej soczystymi efektami dźwiękowymi. Opisywana strzelanka jest w pełni darmowa, dlatego tym bardziej warto dać jej szansę.

Zwiastun Apex Legends
  • Rok wydania: 2019
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 6,1/10

3. Dead by Daylight

Dead by Daylight
Dead by Daylight

W poszukiwaniu gry multiplayer, która przypadnie nam do gustu, warto też zwrócić uwagę na bardziej nietypowe produkcje. Do ich grona zdecydowanie można zaliczyć Dead by Daylight, czyli tytuł, który ze względu na swoją tematykę i pokłady brutalności przeznaczony jest wyłącznie dla dorosłych odbiorców. Jeśli jednak mamy na karku przynajmniej 18 lat, a ponadto lubujemy się we wszelkiej maści horrorach, dzieło Behaviour Interactive może nas pozytywnie zaskoczyć.

Najważniejszą cechą niniejszej produkcji jest jej asymetryczność. Oznacza to, że przeciwne drużyny nie posiadają takich samych celów, ani nawet liczby osób w zespołach. Ba, jedną ze stron trudno nawet nazwać drużyną, jako że w postać zabójcy wciela się jeden gracz. Jego zadaniem jest wyeliminowanie czwórki współpracujących ze sobą niedobitków, którzy to z kolei muszą dołożyć wszelkich sił, aby otworzyć bramę i umknąć swojemu prześladowcy.

Zwiastun Dead by Daylight
  • Rok wydania: 2016
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 5,7/10

Kup Dead by Daylight

4. Among Us

Among Us
Among Us

Swego czasu niezwykle popularny tytuł, który przeniósł założenia gry towarzyskiej „Mafia” na ekrany naszych komputerów, telewizorów i urządzeń mobilnych. Among Us, podobnie jak przedstawione powyżej Dead by Daylight, jest grą asymetryczną. Większość graczy wciela się w postać załogantów, niektórzy natomiast przyjmują rolę oszustów (tzw. Impostorów), którzy mają na celu wyeliminowanie pozostałych kolorowych astronautów. Załoganci z kolei muszą wykonywać podstawowe prace na statku, mające zapewnić ciągłość jego funkcjonowania.

Najciekawszym elementem rozgrywki jest głosowanie, w trakcie którego gracze mogą decydować o wyrzuceniu poszczególnych osób. Jeśli padnie na oszusta — załoganci będą mieli znacznie ułatwione zadanie. Ten jednak może nie pozostać dłużny i spróbować zrzucić odpowiedzialność za swoje czyny na zupełnie niewinnych astronautów. Among Us dostarcza masy frajdy, jednak w omawiany tytuł najlepiej grać w dużym gronie znajomych, jako że dopiero wtedy w pełni rozwija on swoje skrzydła.

Zwiastun Among Us
  • Rok wydania: 2018
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch, Android, iOS
  • Polska wersja językowa: nie
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 6,8/10

Kup Among Us

5. Warframe

Warframe
Warframe

Warframe to tytuł rozwijany od 2013 roku, a jeśli interesują nas darmowe gry multiplayer, to przejście obojętnie obok tej gry byłoby nierozsądne. Wcielamy się w kosmicznych ninja przemierzających korytarze statków, podziemne kompleksy badawcze oraz powierzchnie obcych planet. Lista dostępnych broni oraz tytułowych warframe’ów, czyli kierowanych przez nas postaci, jest imponująca i stale się poszerza.

Produkcja oferuje prawdziwe zatrzęsienie trybów rozgrywki, wliczając w to liniowe misje, potencjalnie nieskończoną obronę przed kolejnymi falami wrogów, a nawet niemal sandboxową eksplorację dużych, otwartych przestrzeni niektórych światów.

■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■

Dodatkowym atutem gry są ogromne możliwości modyfikacji wyglądu naszych wirtualnych avatarów, jak również należących do nich statków. Warframe to produkcja, w której praktycznie każdy znajdzie coś dla siebie, dlatego do wspólnej rozgrywki warto zaprosić znajomych i wspólnie udać się na kosmiczną eskapadę.

Zwiastun Warframe
  • Rok wydania: 2013
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 8,2/10

6. Overwatch 2

Overwatch 2
Overwatch 2

Overwatch 2 to przykład gry z gatunku hero shooter, w której wcielamy się w bohaterów mających unikatowe zdolności oraz z góry narzuconą broń.

Potyczki są względnie krótkie, a mapy, na których się one odbywają, odwzorowują lokacje pochodzące z nieodległej przyszłości. Odwiedzimy więc Japonię, Rosję, a nawet amerykańskie Hollywood. Na moment publikacji niniejszego artykułu Overwatch 2 oferuje dwa tryby rozgrywki, polegające kolejno na eskortowaniu robota w stronę bazy przeciwnika oraz zajmowaniu i utrzymywaniu punktów kontrolnych.

Wzorem pierwowzoru, Blizzard zobowiązał się do wieloletniego wsparcia swojej produkcji. W planach jest m.in. rozszerzenie gry o moduł kooperacji, który pozwoli na wspólną zabawę dla maksymalnie czterech graczy.

Zwiastun Overwatch 2
  • Rok wydania: 2022
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 1,5/10

7. Destiny 2

Destiny 2
Destiny 2

Destiny 2 przeszło długą drogę. Początkowo wydane jako płatny tytuł, obecnie jest produkcją darmową, do którego jednak regularnie trafiają płatne rozszerzenia. Jak przystało na przedstawiciela gier FPS, przez większość czasu rozgrywkę obserwujemy z perspektywy pierwszej osoby. Omawiana produkcja przynależy również do gatunku określanego mianem looter shooter, co oznacza, że w trakcie zabawy zbieramy nowe wyposażenie, wliczając w to zróżnicowane rodzaje broni oraz części pancerza.

Nie jest to jedyne podobieństwo do gier RPG, jako że Destiny 2 umożliwia nam wybranie jednej z trzech podstawowych klas postaci, dodatkowo podzielonych na specjalizacje związane z poszczególnymi żywiołami. Pomimo tego, że jest to tytuł stworzony z myślą o rozgrywce wieloosobowej, równie dobrze można bawić się w nim samemu.

Obecność przyjaciół pozwala nam jednak na sprawniejszy dostęp do trybów rozgrywki takich jak rajdy czy Tygiel, będący tutejszym odpowiednikiem areny PvP. Chcąc znaleźć fajne gry multiplayer za darmo, warto przyjrzeć się dziełu Bungie.

Zwiastun Destiny 2
  • Rok wydania: 2017
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 4,3/10

8. Fortnite

Fortnite
Fortnite

Tytuł przez wielu kochany i przez wielu znienawidzony. Wizytówka studia Epic Games wzięła rynek szturmem, popularyzując przy tym gatunek battle royale. Za sprawą kreskówkowego stylu graficznego, omawiana produkcja jest przez wielu uznawana za kierowaną wyłącznie do najmłodszych odbiorców. W rzeczywistości Fortnite jest niezwykle wymagającą i złożoną grą, pozwalająca na wykonywanie niesamowitych zagrań.

■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■

Charakterystyczną cechą Fortnite jest możliwości wznoszenia konstrukcji. Jak przystało na battle royale, akcja dzieje się na ogromnej mapie mieszczącej setkę graczy starających się jak najdłużej utrzymać przy życiu. Niezależnie od tego, czy bawimy się samotnie, czy towarzyszą nam znajomi, w trakcie rozgrywki napotkamy wielu konkurentów i tylko od naszych umiejętności będzie zależało, jak potoczy się spotkanie z nimi.

Zwiastun Fortnite
  • Rok wydania: 2017
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch, Android, iOS
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 3,3/10

9. League of Legends

League of Legends
League of Legends

Omawiając najlepsze gry multiplayer na PC, nie wypada pominąć tej nieco kontrowersyjnej produkcji. League of Legends to tytuł należący do gatunku MOBA (multiplayer online battle arena). W trakcie rozgrywki dwie drużyny składające się z piątki bohaterów starają się przedrzeć do bazy oponentów i zniszczyć jej centralną strukturę nazwaną Nexusem.

Pula postaci, nad którymi możemy przejąć stery, jest ogromna, a każdy z herosów dysponuje co najmniej czterema zdolnościami aktywnymi oraz jedną pasywną. Próg wejścia w League of Legends jest dosyć wysoki, a wynika on z ogromu zawartości, jaką oferuję rzeczona produkcja oraz zawiłości mechanik, które należy przyswoić.

Ponadto społeczność gry nie należy do wyrozumiałych. Dobrym pomysłem jest zaproszenie do wspólnej zabawy znajomych, jako że rozgrywka w zorganizowanej grupie jest znacznie bardziej angażująca i przyjemna, a do tego (zwykle) pozbawiona toksycznych jednostek.

Zwiastun League of Legends
  • Rok wydania: 2009
  • Dostępne na: PC
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 5/10

10. Grand Theft Auto Online

GTA Online
Grand Theft Auto Online

Grand Theft Auto Online nie jest grą samą w sobie, lecz modułem sieciowym piątej odsłony niezwykle popularnego cyklu o gangsterach. Produkcja ta jest jednak całkowicie niezależna od kampanii dla jednego gracza, dlatego nie zadziałają w niej np. kody do GTA 5.

GTA Online to niemal słownikowy przykład sandboxu, a co za tym idzie — gra oferuje niemal nieograniczone możliwości. Coś dla siebie znajdą fani odgrywania ról, dobrze bawić się będą też miłośnicy kooperacji, jak i osoby nastawione na rywalizację. Napady na banki, konkurowanie z innymi syndykatami przestępczymi lub swobodna jazda po wirtualnym mieście — GTA Online daje nam szansę spróbowania tego i jeszcze więcej, wystarczy jedynie odrobina wolnego czasu i trochę wyobraźni.

Zwiastun Grand Theft Auto Online
  • Rok wydania: 2013
  • Dostępne na: PC, PS3, PS4, PS5, Xbox 360, Xbox One, Xbox Series X|S
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 4/10

Kup Grand Theft Auto V

11. Legends of Runeterra

Legends of Runeterra
Legends of Runeterra

Omawiając fajne gry multiplayer za darmo, nie mogliśmy się powstrzymać, aby na liście nie umieścić choć jednej „karcianki”. Pomimo swojej niszowości, produkcje tego typu posiadają oddane grono fanów z zapartym tchem czekających na kolejne aktualizacje. Dzieło studia Riot Games pełnymi garściami czerpie inspirację z takich klasycznych tytułów jak Magic the Gathering czy Hearthstone, dodając przy tym sporo autorskich rozwiązań.

Osadzona w uniwersum League of Legends gra wykorzystuje pochodzących z niego bohaterów. Przygotowując się do rozgrywki, wybieramy karty należące do dwóch spośród dziewięciu dostępnych frakcji, a następnie zapełniamy nimi talię. Aby osiągnąć zwycięstwo, musimy zredukować zdrowie wrogiego Nexusa do zera.

■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■

Cel ten możemy osiągnąć poprzez atakowanie go naszymi jednostkami lub czarami zadającymi obrażenia. Co ciekawe, gra oferuje też bardzo rozbudowany i przyjemny tryb roguelike, ale jest on przeznaczony dla pojedynczego gracza.

Zwiastun Legends of Runeterra
  • Rok wydania: 2020
  • Dostępne na: PC, Android, iOS
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 6,7/10

12. Sea of Thieves

Sea of Thieves
Sea of Thieves

Sea of Thieves z pewnością przemówi do tych, którym za młodu marzyły się przygody na otwartym morzu, poszukiwanie zakopanych skarbów czy przeprowadzanie abordaży. Produkcja ta umożliwia nam wygenerowanie własnego pirata i objęcie dowodzenia nad jednym z trzech statków, którego rozmiar uzależniony jest od liczebności naszej załogi.

W trakcie rozgrywki robimy w zasadzie wszystko to, co zostało wymienione w pierwszym zdaniu niniejszego opisu. Do tego możemy jeszcze doliczyć eksplorację podwodnych świątyń, okazjonalną wymianę ognia ze statkiem-widmo w trakcie sztormu czy ucieczkę z objęć krakena. Oprócz trybu sandboxowego gra oferuje również kampanię, w trakcie której spotkamy twarze znajome z ekranów kin, wliczając w to niesławnego kapitana Jacka Sparrowa.

Zwiastun Sea of Thieves
  • Rok wydania: 2018
  • Dostępne na: PC, Xbox One, Xbox Series X|S
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 4,8/10

Kup Sea of Thieves

13. FIFA 23

FIFA 23
FIFA 23

Serii FIFA chyba nie musimy nikomu przedstawiać. Dwudziesta trzecia odsłona cyklu udoskonala to, co dobrze znamy z poprzednich części. Założenia rozgrywki można podsumować prostym „piłka jest jedna, a bramki są dwie”, ale fani futbolu dobrze wiedzą, że ten sport jest o wiele bardziej złożony.

Nasze zestawienie omawiające najlepsze gry multiplayer zawiera produkcje z wielu gatunków, dlatego uznaliśmy, że FIFA 23 będzie jego idealnym uzupełnieniem. Ta sportowa produkcja oferuje multum trybów zabawy zarówno dla jednego, jak i wielu graczy. Niezwykłą popularnością cieszy się FIFA Ultimate Team, który pozwala nam stworzyć własny zespół i objąć nad nim pieczę. Naszą drużynę możemy przetestować w trakcie starć z innymi graczami lub zmierzyć się z klubami sterowanymi przez komputer.

Dla pasjonatów piłki nożnej FIFA 23 będzie świetnym wyborem. Wbrew pozorom, gra zawiera naprawdę dużo zawartości, która może dostarczyć zabawy na dziesiątki, jeśli nie setki czy nawet tysiące godzin.

Zwiastun FIFA 23
  • Rok wydania: 2022
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 1,5/10

Kup FIFA 23

14. Teamfight Tactics

Teamfight Tactics
Teamfight Tactics

Teamfight Tactics powstało w okresie popularności produkcji z gatunku auto battler. Są to gry polegające na wystawianiu na planszę posiadanych jednostek, które następnie toczą boje bez możliwości ingerencji z naszej strony. Tytuł ten jest osadzony w niezwykle popularnym uniwersum znanym z Legends of Runeterra oraz League of Legends, a występujące w nim postacie przewijają się także przez obie ze wspomnianych produkcji.

Omawiana gra jest w pełni darmowa i nie oferuje możliwości uzyskania przewagi w rozgrywce poprzez zakupy dokonywane za walutę premium. Zaopatrzyć się za to możemy w nowe Małe Legendy, czyli urocze stworki reprezentujące nas w trakcie rozgrywki, jak również skórki aren oraz efekty zadawania obrażeń.

■■■■■ ■■■■■■■■■■■■■■■■■

Pomimo swojej pozornej prostoty, Teamfight Tactics jest produkcją niezwykle rozbudowaną. Raz na kwartał do gry trafia zupełnie nowy zestaw postaci oraz modyfikacji, co wprowadza regularny i przede wszystkim potrzebny powiew świeżości.

Zwiastun Teamfight Tactics
  • Rok wydania: 2019
  • Dostępne na: PC, Android, iOS
  • Polska wersja językowa: tak (napisy + dubbing)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 4,6/10

15. Rocket League

Rocket League
Rocket League

Jeśli szukamy darmowej gry multiplayer na PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch lub PC, warto też zwrócić uwagę na Rocket League. Założenia tej produkcji są bardzo unikalne, ponieważ przejmujemy w niej kontrolę nad niewielkim pojazdem i bierzemy udział w meczach „piłki samochodowej”.

Wraz z maksymalnie trójką towarzyszy jeździmy po boisku i próbujemy umieścić piłkę w bramce drużyny przeciwnej. Jest to tytuł, w przypadku którego powiedzenie „easy to learn, hard to master ” sprawdza się nad wyraz trafnie. Produkcja oferuje nam zróżnicowane tryby rozgrywki, wliczając w to m.in. koszykówkę, a nawet hokej. Co więcej, posiadacze Xboxów i PlayStation mogą grać wspólnie ze znajomymi na jednym urządzeniu w trybie podzielonego ekranu.

Zwiastun Rocket League
  • Rok wydania: 2015
  • Dostępne na: PC, PS4, PS5, Xbox One, Xbox Series X|S, Nintendo Switch
  • Polska wersja językowa: tak (napisy)
  • Ocena graczy na Metacritic (PC): 7,7/10

Najlepsze gry multiplayer – podsumowanie

Tak oto dotarliśmy do końca naszego zestawienia prezentującego najlepsze gry multiplayer na PC oraz konsole. Wybraliśmy produkcje z szerokiej gamy gatunków, więc każdy powinien znaleźć coś dla siebie.

Przeczytaj też: Najlepsze straszne gry

Rzecz jasna, gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie wartościowe tytuły oferujące rozgrywkę online, powyższa lista musiałaby być kilkukrotnie dłuższa. Nowe produkcje przeznaczone dla wielu graczy pojawiają się jak grzyby po deszczu, a spora część z nich jest w stanie zaoferować naprawdę przednią zabawę. A może Wy macie swoje ulubione gry wieloosobowe, które ogrywacie wspólnie ze znajomymi? Jak zawsze dajcie nam znać w komentarzach!

O autorze
Jakub Dmuchowski
Redaktor działu Artykuły | Recenzent

Swoją przygodę z grami komputerowymi rozpoczął od Herkulesa oraz Jazz Jackrabbit 2, tydzień później zagrywając się już w Diablo II i The Elder Scrolls III: Morrowind. Pasjonat tabelek ze statystykami oraz nieliniowych wątków fabularnych. Zobacz więcej...

Niektóre odnośniki w powyższej publikacji to linki afiliacyjne. Jeżeli klikniesz taki link i dokonasz zakupu, otrzymamy niewielką prowizję, a Ty nie poniesiesz żadnych dodatkowych kosztów. | Etyka redakcyjna

Dyskusja na temat wpisu

Prosimy o zachowanie kultury wypowiedzi. Mimo że pozwalamy na komentowanie osobom bez konta na platformie Disqus, to i tak zalecamy jego założenie, bo wpisy gości często trafiają do spamu.

Ładowanie kolejnych wpisów...
ŚWIETNA PROMOCJA
Zgłaszanie błędu

Błędy zdarzają sie każdemu, nawet nam. Jeżeli uważasz, że w niniejszej publikacji coś się nie zgadza, to poinformuj nas o tym korzystając z formularza poniżej. Autor tekstu otrzyma Twoje zgłoszenie, dzięki czemu będzie mógł go poprawić, jeśli zajdzie taka potrzeba.